Was Leeuwarden in 2015 nog Hoofdstad van de Smaak, dan wordt de stad in 2018 culturele hoofdstad van Europa. Omdat eetcultuur ook cultuur is, werd ik, samen met collega-bloggers Kris Kookt, Baked Louies, Nullam Microwaveum, Wonderful Wanderings en Nach Holland uitgenodigd om in en rond de hoofdstad van Fryslân (dit vind ik leuker klinken dan Friesland) een flinke resem leuke foodadresjes te ontdekken. Leeuwarden en de provincie hebben immers heel wat te bieden op culinair gebied. Waar ik overnachtte en waar ik lunchte en dineerde, dat lezen jullie volgende week maandag. Eerst deel ik graag de speciaalzaken die we aandeden.
Be(e)renburg van Weduwe Joustra, berelekker!
Het eerste adresje waar we neerstrijken, is de distilleerderij mét proeflokaal van Weduwe Joustra in Sneek. Daar, in dat prachtige pand, wordt reeds 6 generaties lang Beerenburg gemaakt, een op en top Fries product. Beerenburg is een op kruiden getrokken gedistilleerde drank met een alcoholpercentage van om en bij de 30%. Na een rondleiding waar ons alles tot in de kleinste details uitgelegd en getoond wordt, komt het allerbelangrijkste: het proeven.
Alle mogelijke flessen verschijnen op tafel. In eerste instantie de 2 hoofdproducten, de enige echte Beerenburg ’Nobel & Echt’ en de ‘vrouwvriendelijke’ Beerinnenburg ’Nobel & Zacht’, een halfzoete kruidenlikeur die wordt gemaakt door stroop en honing aan de Beerenburg toe te voegen. Maar er zijn ook speciallekes: jonge jenever, speculaaslikorette, babbelaarlikorette, droplikorette, oranjelikeur,… Ik proef ze allemaal. Mijn favoriet? De babbelaarlikorette, lekker zoet met de smaak van Diksmuidse babelutten. Er gaat een flesje mee naar huis. Neen, niet om op te drinken. Er is al een idee voor een dessertje aan het rijpen…
Weduwe Joustra l Kleinzand 32 l 8601 BH Sneek l www.weduwejoustra.nl
Molen ’t Lam, de oudste molen van Friesland
Van Sneek rijden we door het prachtige polderlandschap naar het pittoreske Woudsend. Daar staat windmolen ’t Lam. Dit is niet alleen de oudste molen van Friesland, hij werkt nog ook: als korenmolen en pelmolen. Met zijn 5,10 m. hoogte valt hij direct op in het straatbeeld van het bijzonder rustige en lieflijke dorpje. Boven de toegangsdeur van de molen, die rond 1740 gebouwd werd, hangt de afbeelding van een lam.
Naast de molen is ook een winkel waar alle soorten biobloem, -meel en bakmixen worden verkocht. En jawel, ook hier kan ik niet aan de verleiding weerstaan. Een bakmix voor dúmkes, de typisch Friese zoete duimgrote koekjes met anijssmaak, gaat mee naar Lochristi.
Molen ’t Lam l Molestrjitte 4 l 8551 NZ Woudsend l www.molentlam.nl
Palingvissen in de praam van Ale de Jager
Ale de Jager, wat een mooie, toepasselijke naam voor iemand die “op aal/paling jaagt”. Ale vist al sinds jaar en dag op paling op de Friese binnenwateren, maar zag zijn broodwinning een aantal jaar geleden in gevaar komen door de strenge quota die hij opgelegd kreeg. Paling is immers met uitsterven bedreigd, waardoor Ale nog maar een beperkt aantal kilo mag vangen. De regels zijn niet mals: er hangt hem een boete of in het ergste geval zelfs een intrekking van zijn licentie boven het hoofd, mocht hij de regels aan zijn laars lappen. En dus ging Ale op zoek naar een nieuwe bron van inkomsten… en die vond hij in “Anguilla”, een praam voor 24 personen.
Hierdoor kan je samen met hem een dag meebeleven als beroepsvisser. Uitvaren doe je vanuit het watersportdorp Grou in het hart van Friesland. Grou is van oudsher een vissersdorp, fraai gelegen aan het welbekende Pikmeer. Je vaart er samen met de sympathieke Ale uit op de Friese binnenwateren om een 8-tal fuiken te gaan legen. Daarna leg je aan aan de rand van het meer, waar 4 rooktonnen klaarstaan waarin de verse paling wordt gerookt. Je krijgt je eigen gerookte paling mee naar huis… en de blijvende bijzondere herinnering, die zit voor altijd in je hoofd.
Die versgerookte paling mochten wij trouwens proeven. Man, man, man. Ik ben geen palingfan, maar deze versgerookte vis smaakte subliem: smeltzacht en sappig. Een delicatesse! En dat het visje ook nog duurzaam gevangen is, waardoor mijn nageslacht (als dat er ooit komt) hier ook nog kan/mag van genieten, maakt het alleen maar mooier.
Fiskerij Ale de Jager l Oan it Swin 9 l 9008 RE Reduzum l www.praamvissenadejager.nl
Biologische schapenkaas, een bewuste keuze
Kollumerpomp is het plaatsje in het mooie Lauwersland in Noord-Oost Friesland waar we de volgende dag naartoe rijden. Een gevoel van rust en ruimte overvalt me wanneer ik uit de auto stap. Weilanden en water zo ver als ik kan kijken. En op die weilanden grazende schapen. Die schapen zijn van Wieger Kuiken en Dineke van der Laan die er sinds 2004 met veel passie en plezier biologische schapenkaas maken.
Dineke en Wieger kiezen bewust voor biologisch. Ze gaan graag verantwoord om met natuur, milieu en dierenwelzijn en doen daar alles aan: ze installeerde zonnepanelen, hebben een grote put met regenwater, verbouwen zelf bieten dat ze als krachtvoer aan hun schapen serveren,… Nog een bewuste keuze is die voor rauwmelkse kaas. De kaas wordt niet verhit of gepasteuriseerd, waardoor de smaak intenser is.
Momenteel is de vraag groter dan het aanbod, waardoor er alleen maar jonge schapenkaas te koop is. De kaas heeft geen tijd om belegen te worden. Die jonge kaas is er wel in verschillende variëteiten, op smaak gebracht met verschillende soorten kruidenmelanges: bieslook, honingklaver, Griekse melange, Italiaanse melange,… We proefden dat het goed was: de kaas is mild en romig van smaak. Yum!
Schapenkaasboerderij Groot Kabel l Foyingaweg 57 l 9293 LR Kollumerpomp l www.grootkabel.nl
Kruidhof, de grootste kruidentuin van Nederland
Met 17 thematuinen op ruim 3,5 hectare is De Kruidhof veruit de grootste kruidentuin van Nederland. Die kan je in je eentje verkennen of je kan een van de 15 gecertificeerde gidsen boeken. Deze gidsen, allemaal vrijwilligers, volgden hun opleiding in De Kruidhof en weten àlles over de ruim 2000 (!) plantensoorten die in de tuin te vinden zijn. Wij traden in de voetsporen van zo’n gedreven gids en wandelden via de kloostertuin en de Berenburgborder (waar de kruiden groeien die in de fameuze Be(e)renburg terechtkomen) naar de keukenkruidentuin, onze biotoop.
Na de bijzonder aangename en leerrijke wandeling schuiven we de voetjes onder tafel op het terras het Tuincafé waar de chef voor ons een lunch bereid heeft met dagverse kruiden die hij in de tuinen geplukt had. Na de limonade met citroentijm proeven we van een bijzonder origineel gepresenteerd middagmaal met o.a. pesto’s van basilicum, peterselie en bonenkruid, tapenade van olijfkruid, kaas en confituur van Terschelling, een soepje van tomaat met zeekraal, pulled pork met atjar van rode kool, 4 soorten zuurdesembrood en kruidenboter om duimen en vingers bij af te likken…
Een bezoek aan de Kruidhof is een must als je in Leeuwarden en/of Friesland bent en is ook met kinderen zeker een haalbare kaart: er is een educatieve speeltuin en er zijn zelfs speciale wandelingen op maat van de kids.
Botanische Tuin De Kruidhof l Schoolstraat 29B l 9285 NE Buitenpost l www.dekruidhof.nl
Winkelen in de lekkerste en leukste winkels van Leeuwarden
Onze tweedaagse sluiten we af met een foodtour in de Kleine Kerkstraat in Leeuwarden, in 2010 nog verkozen tot Leukste Winkelstraat van Nederland. Niet minder dan 30 (!) speciaalzaken dringen om mijn aandacht (en centen). ? Delicatessen bij House of Taste, streekgebak bij banketbakker Salverda, (Friese) kaas ofte Fryske tsiis bij de Zuivelhoeve, de prachtigste pralines bij Puur,… zoveel zaken waar ik met gemak een groot stuk van mijn maandloon zou kunnen achterlaten. Gelukkig was de timing krap berekend en moesten we voortmaken. Want we werden ook nog in de Nieuwe Oosterstraat verwacht bij de Friese streekwinkel Priuw, dit jaar nog verkozen tot de Leukste Winkel van Nederland! Priuw (Fries voor proef) verkoopt streekproducten, speciaalbieren en souvenirs uit Friesland. Bovendien zijn de meeste producten in de winkel op ambachtelijke wijze geproduceerd: Fryslân Fairtrade! De winkel wordt uitgebaat door Hielkje, een spraakwaterval die met veel enthousiasme haar zaak runt.
Onze foodtour sluiten we af met een patatproeverij bij groentespeciaalzaak Van der Meulen. Die patatproeverij is op zijn Vlaams te interpreteren en dus niet enkel frietjes, de Nederlandse patat. We proeven 7 aardappelsoorten die telkens op die manier bereid worden waarvoor ze het meest geschikt zijn: gekookt, gebakken, gefrituurd… Mijnheer Van der Meulen heeft lef om Vlaamse foodbloggers frietjes voor te schotelen… En jawel, in tegenstelling tot wat je zou verwachten, smaakten die frietjes van de Agria-aardappel overheerlijk. OK, de frietjes kunnen de concurrentie aangaan. De Heineken daarentegen, die blijft niet te ***.
Nog enkele wist-je-datjes
Wist je dat in de scholen naast het Nederlands het Fries als 2de officiële taal onderwezen wordt?
Wist je dat er naast de 11-stedentocht voor schaatsers (die al sinds 1997 niet meer plaatsvond) ook een 11-stedentocht is voor fietsers? Die wordt wel elk jaar gereden op Pinkstermaandag. De fietstocht is 235 km lang en start en finisht in Bolsward.
Wist je dat Friesland zowat het enige ‘land’ is waar je tussen de koeien de zeilen van bootjes kan zien als je de horizon aftuurt? De provincie telt maar liefst 750 km waterwegen waardoor het perfect mogelijk is om van het ene dorpje naar het andere stadje te varen.
Wist je dat Leeuwarden en bij uitbreiding Friesland een plekje in mijn hart hebben veroverd?
Pst, alles wat ik deed, kunnen jullie trouwens ook gewoon doen. Je kan in alle speciaalzaken terecht na eenvoudige reservatie. Doen!
Bedankt, Leeuwarden Smaakstad voor de uitnodiging. Je stad heeft me gesmaakt!